Cross-over Techniek en Technologie in de Food
Op 15 september 2016 hebben Nordwin College en Friesland College, vanuit de samenwerking mbo Life Sciences, een aanvraag ingediend voor een cross-overkwalificatie voor medewerkers in de voedingsindustrie die werken met sterk geautomatiseerde productieprocessen.
Dossier: Industrieel produceren in de Foodsector
Uitstroom niveau 4:
Vakexpert productie voeding
Context
Door de toenemende complexiteit van industriële Food-productie, de verregaande automatisering, technische innovaties en de toenemende verantwoordelijkheid van de mensen die het proces bedienen in verband met hoge kwaliteitseisen, is diepgaande kennis in beide, in deze cross-over benoemde domeinen nodig. Dit maakt het noodzakelijk een vierjarig traject in te richten.
De “vakexpert productie voeding” werkt als operator of productiemedewerker in geautomatiseerde Food en Feed bedrijven. Hij/zij zal vaak vanuit een centrale control room het proces aansturen, maar moet ook technische problemen buiten de control room op kunnen lossen. Hiervoor is gedegen kennis nodig van zowel receptuur, voedselveiligheid en voedingstechnologie als van technische installaties en systemen. Vandaar dat in deze opleiding de verbinding wordt gemaakt van technologische onderdelen uit de opleidingen “Voeding en technologie” en relevantie proces-technische elementen uit het dossiers “Operator C”. De sectoren waarin de “vakexpert productie voeding” werkt worden gevormd door de voedingsbedrijven in het brede scala van technologieën: zuivel, dranken, bakkerij, zoetwaren, vlees, AGF, alsook in de bedrijven in de Feed sector die zich richten op de productie van veevoeders.
Typerende beroepshouding
De “vakexpert productie voeding” combineert de vereiste houdingsaspecten voor de operator uit de procesindustrie (zoals genoemd in het dossier Operator C), met de houdingsaspecten die bijzonder - en volgens de bedrijven noodzakelijk - zijn voor de voedingsindustrie: passie voor voedsel/voeding en het voortdurend bewust zijn van het feit dat voedsel veilig en van hoge kwaliteit moet zijn. Hij/zij overziet het productieproces, kent de voorschriften en procedures en anticipeert op mogelijke verstoringen, altijd met focus op productkwaliteit en voedselveiligheid.
Resultaat
De productieprocessen van voeding zijn binnen de gestelde normen, specificaties en productieplanning voorbereid en bediend: Er is een kwalitatief goed en voedselveilig product afgeleverd. De “vakexpert productie voeding” is verantwoordelijk voor het geautomatiseerde productieproces en de beheersing van de kwaliteit van het geproduceerde voedsel.
Toelichting
Deze cross-overopleiding wordt aangeboden vanuit het samenwerkingsverband van ROC Friesland College en AOC Nordwin College: mbo Life Sciences (www.mbolifesciences.nl). Een belangrijke aanleiding voor het starten van dit samenwerkingsverband was in 2011 de vraag vanuit de voedingsindustrie om voeding-technologische- en proces-technische opleidingen samen te brengen. Mbo Life Sciences richt zich sinds 2011 integraal op de sectoren Food, Water, Milieu, Laboratorium en Procestechniek, vaak in crossovers tussen bestaande opleidingen. Zowel in BOL opleidingen als in bedrijfsopleidingen zoals BBL. De samenwerking tussen “groen en grijs” onderwijs, zoals die door mbo Life Sciences is ingericht, is door bedrijven in de Foodsector zeer gewenst en vindt nu navolging in andere regio’s.
Deze aanvraag wordt dus zowel door Friesland College als door Nordwin College ingediend.
Beroepsgroep waarop deze cross-over betrekking heeft
De beroepsgroep waarvoor wordt opgeleid bevindt zich in de Food en Feed* sector, zowel bij bedrijven die eindproducten leveren alsook bij bedrijven die halffabricaten produceren. Te denken valt aan de sectoren: Zuivel, vlees, dranken, groente en fruit, zoetwaren, etc. De productiebedrijven kiezen nu doorgaans óf voor een technologisch geschoold persoon die proces-technisch moet worden bijgeschoold óf voor een in de procestechniek opgeleide nieuwe medewerker die op het gebied van voeding nog het nodige moet bijleren. Er is bij de bedrijven in de Foodsector grote behoefte aan een geïntegreerde opleiding.
* In de Feedsector worden veevoeders geproduceerd.
Belang voor de arbeidsmarkt
Vanuit de bedrijven in de voedingsindustrie leeft al langere tijd de wens om medewerkers op te leiden tot voedingsoperator/productiespecialist - nieuwe stijl, die de benodigde kennis en vaardigheden uit de voedingstechnologie (receptuur, voedselveiligheid, chemie, microbiologie) combineert met de benodigde kennis en vaardigheden uit de procestechniek. Door toenemende complexiteit en van het productie proces, zowel in technologische als technische zin ontstaat een nieuwe opleidingsbehoefte waarin deze worden samengebracht en verbonden aan nieuwe competenties in relatie tot beroepshouding.
Zie hiervoor ook het door de taskforce HCA Food&Feed van de FNLI (Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie) opgestelde rapport “Leren en werken, werken en leren”. http://www.fnli.nl/wp-content/uploads/2015/01/Leren-en-werken-visiedocument-DEF.pdf. Hierin wordt beschreven dat kennis en ervaring in de procestechniek niet voldoende is om op mbo niveau te functioneren in de voedingsindustrie. Door het werken met “levende grondstoffen” worden bijzondere eisen gesteld aan kennis van microbiologie, chemie, levensmiddelentechnologie, inclusief bijpassende beroepshouding. Deze is onvoldoende te bereiken via een enkel keuzedeel “voeding, procestechniek”, K0380.
In hetzelfde document wordt ook aangegeven wat de kwantitatieve vraag naar mbo-medewerkers in de Foodsector is, hierin benoemd als MBO ¾. De geschatte jaarlijkse landelijke behoefte in deze categorie bedraagt 540 nieuwe medewerkers in het profiel productiemedewerkers / operators.
De Foodbedrijven zijn verenigd in de FNLI. Deze voert een actief HCA beleid, waarvan de regionale HCA bijeenkomsten een exponent zijn. Het inrichten van de cross-over is daar regelmatig aan de orde. De projectleider HCA van de FNLI onderschrijft de ontwikkeling (zie verklaring). MKB bedrijven in het Noorden werken samen in een netwerkorganisatie Innexus. Dit zijn o.a. CSK Food enrichments, DOC kaas, Ausnutria, Hochwald, Lamb Weston en Royal Steensma. Vanuit dit samenwerkingsverband wordt de cross-over ook gesteund (zie verklaring). Het grootste Nederlandse zuivelbedrijf Royal FrieslandCampina ondersteunt dit initiatief eveneens.
Alle bovengenoemde bedrijven participeren in het Centrum voor Innovatief vakmanschap “CIV Food Noord”, het onderdeel van het CIV Agrifood, waarin mbo Life Sciences de initiator is. Andere samenwerkingsverbanden met Foodbedrijven waarin mbo Life Sciences participeert en waarin de vraag naar deze cross-over aan de orde is, zijn: de Dutch Dairy Chain, Zuivelopleidingen Nederland, marktsegment voeding SBB en het project Slagvaardig MBO.
Opleidingsniveau en duur van de opleiding
Het opleidingsniveau voor de uitstroom “vakexpert productie voeding” is mbo niveau 4, NQLF niveau 4. De samenstellende kerntaken zijn alle drie onderdeel uit een niveau 4 kwalificatie. Met name de brede kennis van materialen en middelen, etc, uit twee specialistische disciplines en het benodigde overzicht in de verbinding van beide werelden maakt opleidingsniveau 4 vereist. De kerntaak optimaliseren en organiseren van het proces vraagt kennis op abstract niveau, het vermogen tot analyse en het vermogen om tot creatieve oplossingen te komen.
De opleiding kent een vierjarig programma. Deels door de complexiteit van de technische systemen en deels door de benodigde extra kennis en vaardigheden op het gebied van microbiologie, chemie en voedingstechnologie
De samenstellende onderdelen uit de cross-over
De nieuwe kwalificatie is op hoofdlijnen samengesteld uit de volgende bestaande dossiers:
25463 Vakexpert Voeding en Technologie
B1-K1 Zorgdragen voor voedsel
W1 Draagt zorg voor kwaliteit van het voedsel
W2 Draagt zorg voor voedselveiligheid
W3 Draagt zorg voor interne en externe informatie uitwisseling
P3-K1 Optimaliseren en organiseren van bereidingsproces
W1 Bereidt product W2 Plant en verdeeld werkzaamheden
W3 Begeleidt medewerkers op vaktechnisch gebied
W4 Organiseert optimalisatie product
W5 Neemt deel aan projecten
25303 Operator C
B1-K1 Beheerst productieproces
W1 Bereidt productieproces voor
W2 Bedient apparatuur
W3 Bewaakt apparatuur
W4 Voert kwaliteitscontroles uit aan proces en/of product
W5 Onderhoudt apparatuur
W6 Bewaakt geautomatiseerde processen en stuurt deze bij
De volgende keuzedelen kunnen uitmaken van de opleiding:
K0283 Food design
K0226 Inspelen op innovaties niveau 4
K0512 Lean en creatief
K0125 voorbereiding HBO
K0202 Internationaal II werken in het buitenland
De aanvraag is ingediend. Ontwikkelingen in de procedure worden op deze site bijgehouden
15 september 2016
Aanvraag twee maal ingediend, een voor Friesland College en een voor Nordwin College. ontvangst is bevestigd.